Leki przeczyszczające w pigułce. Podsumowanie mini-cyklu

Nie pozwólmy naszych jelitom się rozleniwić! Największe zagrożenie leków przeczyszczających – atonia jelit

Leki przeczyszczające należą do środków bardzo łatwo uzależniających. Nie wywołują może takich reakcji jak przy ciągłym stosowaniu kodeiny czy pseudoefedryny, ale z pewnością mogą do siebie przyzwyczaić. Jak do tego dochodzi?

Za najbardziej „atonio-twórcze” uważa się wyciągi roślinne z senesu, rzewienia, aloesu, bisakodyl oraz olej rycynowy. Duża część środków przeczyszczających działa na zasadzie delikatnego drażnienia zakończeń nerwowych zlokalizowanych w naszym jelicie grubym. Pobudzone w ten sposób jelito zaczyna efektywniej pracować, zwiększa się jego perystaltyka, a to z kolei umożliwia przesuwanie się mas pokarmowych i łatwiejsze wypróżnienie. Niestety, okazuje sie, że już nawet po kilku dniach takiego delikatnego, regularnego drażnienia może dochodzić do przyzwyczajenia się naszego jelita – bo skoro od czasu do czasu coś je „popieści” to po co samo ma się wysilać? Naturalna perystaltyka naszego przewodu pokarmowego zaczyna spadać przez co dochodzi do paradoksalnych zaparć – leki, które wcześniej zwalczały obstrukcję teraz same są powodują. Dochodzi do tzw. atonii jelit. Oczywiście stopień „uzależnienia” naszych jelit zależy od czasu stosowania leków przeczyszczających, a także ich rodzaju.

Za najbardziej „atonio-twórcze” uważa się leki przeczyszczające znajdujące się na końcu naszego zestawienia, czyli wyciągi roślinnez senesu, rzewienia, aloesu, bisakodyl czy olej rycynowy. Z tego też względu nie nadają sie one do dłuższej terapii – maksymalny czas leczenia tymi środkami to 5 dni! Jeżeli konieczne jest dłuższe stosowanie preparatów przeczyszczających trzeba pomyśleć o lekach bezpieczniejszych. Nieco mniejsze prawdopodobeństwo „rozleniwienia” jelit występuje przy stosowaniu laktulozy, czopków glicerynowych czy makrogoli, aczkolwiek wiadomo – wszystko jest kwestią indywidualną.

Apeluję – podchodźmy ostrożnie do leków przeczyszczających, w szczególności tych silnie działających. Uwierzcie mi, naprawdę ciężko jest później ruszyć do pracy jelita, które wcześniej były regularnie traktowane herbatką z senem i bisakodylem…

Źródło: Double–M / Foter.com / CC BY

Uwaga na odwodnienie organizmu!

Kolejną bardzo ważną kwestią jest odwodnienie organizmu po zastosowaniu leków przeczyszczających. Najczęściej występuje ono po zastosowaniu zbyt dużej dawki leków, co powoduje silną biegunkę. Związane z tym zaburzenia równowagi elektrolitowej dla niektórych mogą być nawet niebezpieczne – w szczególności dotyczy to osób stosujących  leki moczopędne, chorych na serce, osób starszych i może przede wszystkim, małych dzieci, które są bardzo wrażliwe na odwodnienie.

Większe ilości wody same w sobie ułatwiają wypróżnienie.Możliwość zaburzeń elektrolitowych może występować również po zastosowaniu niektórych leków nawet w dawkach terapeutycznych. Dotyczy to przede wszystkim popularnej lewatywy, której działanie opiera się o ściąganie wody z otaczających tkanek do jelita grubego co ma ułatwiać proces wypróżnienia. Bardzo ważnym zaleceniem jest, aby po zakończonej lewatywie odpowiednio nawodnić organizm pijąc 2-3 szklanki wody wysokozmineralizowanej w małych porcjach, bądź chociażby przygotowując odpowiednio posłodzoną herbatę. Dodatkowo, jeżeli po zastosowaniu lewatywy u małego dziecka nie nastąpiło wypróżnienie (w związku z tym roztwór fosforanów pozostał w odbycie) konieczna jest konsultacja z lekarzem właśnie po to, aby zapobiec odwodnieniu organizmu.

Bardzo popularne jest zalecanie odpowiedniego, profilaktycznego nawodnienia organizmu niezależnie od tego, czy odczuwamy skutki odwodnienia czy też nie. Nie dość, że pomoże nam to w walce z ewentualnym zaburzeniem równowagi elektrolitowej to dodatkowo większe ilości wody same w sobie ułatwiają wypróżnienie :)

Więcej nie znaczy lepiej!

Zdaję sobie sprawę, że trudności z wypróżnieniem nie są zbyt przyjemne i każdy pozbyłby się ich najszybciej jak to tylko możliwe, ale akurat leki przeczyszczające należą do grupy leków przy których zalecana jest odrobina cierpliwości. Mają one różny czas działania – niektóre zaczynają działać po kilkunastu-kilkudziesięciu minutach, a po niektórych możemy spodziewać się efektu dopiero po kilkunastu godzinach. Z tego tez względu warto skonsultować się z naszym farmaceutą po jakim czasie możemy liczyć na jakiekolwiek działanie.

Źródło: Greg Riegler Photography / Foter.com / CC BY

Niestety, duża część osób sądzi, że po zażyciu leku przeczyszczającego „pogna” ich do toalety w przeciągu kilku minut. Kiedy efektu nie ma przez kilka godzin zażywają kolejną i kolejną dawkę leku. Jaki może być tego efekt?

1. masywna biegunka
2. odwodnienie organizmu i związane z tym zaburzenia równowagi elektrolitowej, które dla niektórych osób mogą być bardzo szkodliwe
3. skurcze napadowe
4. intensywne bóle brzucha
5. masywne wzdęcia

Nie występuje tutaj korelacja pomiędzy zastosowaną dawką a czasem działania – wiele leków musi przejść w naszym przewodzie pokarmowym swoisty cykl przemian, aby dopiero odpowiednio zadziałać. A to zależy jedynie od naszego metabolizmu i ogólnej „ruchliwości” naszych jelit. Nie przyspieszymy tego zwiększając dawkę leku, a jedyne, co możemy w ten sposób osiągnąć to łatwe przedawkowanie leku.

Czas działania leków przeczyszczających

Skoro jesteśmy już przy czasie działania… Które preparaty wykazują najszybsze działanie, a które wymagają odrobiny więcej czasu?

1. najszybszy efekt osiągniemy po zastosowaniu czopków musujących Eva/qu (nawet d 15minut) po aplikacji, a także czopków glicerynowych (wypróżnienie powinno nastąpić w przeciągu 1-2 godzin po aplikacji. Szybki efekt uzyskuje się również po zastosowaniu lewatywy (do godziny)
2. na stosunkowo szybki efekt można liczyć również po zastosowaniu oleju rycynowego – większość osób wypróżnia się już po 3-7 godzin 
3. kilkanaście godzin trzeba czekać na efekt działania preparatów opierających się o substancje drażniące nasze jelito grube – zaliczamy tutaj bisakodyl, wyciągi senesu, rzewienia czy kruszyny. Zaczynają one działać dopiero po odpowiedniej „przeróbce” w naszym jelicie grubym, a to niekiedy trwa. Z tego też względu najlepiej jest zażywać je wieczorem, przed snem – wówczas na rano można się czegoś spodziewać
4. niestety, preparaty najbezpieczniejsze „rozkręcają” się najdłużej – laktuloza to niekiedy 24godziny czekania, błonnik czy dokuzan sodowy – nawet do 48. Ale jak już zaczną działać, to kolejne dawki podtrzymujące nie będą wymagały już takiej cierpliwości

Czy leki przeczyszczające można ze sobą łączyć?

Można, aczkolwiek zalecam przy  tym dużą ostrożność i rozwagę. Chociażby z powodu łatwego przedawkowania i występujących po tym zaburzeń „w drugą stronę” :) Jak wszędzie, obowiązuje tutaj kilka podstawowych zasad. Przede wszystkim:

1. nie łączymy ze sobą preparatów o takim samym lub bardzo podobnym mechanizmie działania – naprawdę nie ma sensu zażywać jednocześnie tabletek z rzewieniem i zapijać jej herbatką z senesem. Szybciej nie będzie, a jak zacznie działać to dopiero poczujemy… że żyjemy :)
2. parafiny ciekłej nie łączymy z dokuzanem sodowym (Laxol, Doculax) – dokuzan zwiększa przenikanie parafiny, co może skończyć się stanem zapalnym różnych narządów
3. najlepiej jest łączyć ze sobą preparaty „łagodniejsze” z „ostrzejszymi”, ewentualnie dwa łagodniejsze - zastosowanie dwóch, silnie działających leków może skończyć się poważnymi zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi
4. każde łączenie leków przeczyszczających najlepiej jest skonsultować ze swoim lekarzem lub farmaceutą - pozwoli to na uniknięcie przykrych działań niepożądanych
5. łączmy leki przeczyszczające jedynie przy poważnych, ZDIAGNOZOWANYCH zaburzeniach

Pobierz artykuł w formacie PDF

000